Tulum

Khi nói đến nền văn minh Maya, người ta thường nhớ đến những kim tự tháp bậc thang vuông cạnh nằm giữa những cánh rừng rậm rạp, xanh mát. Chí ít thì đó là hình ảnh khiến người ta gợi nhớ đến sự kì bí của nền văn minh Maya.

Nhưng luôn có ngoại lệ cho mọi sự quy chụp.

Tulum là trường hợp ngoại lệ ấy. Và nó là ngoại lệ duy nhất khi xét đến cả tiến trình phát triển kinh tế, văn hóa và kiến trúc của nền văn minh Maya.

Quay mặt hướng về vùng biển Caribe nổi tiếng, Tulum được những thế hệ cư dân đầu tiên sinh sống tại đây gọi là Zamá. Nghĩa là Ngôi nhà mặt trời mọc, vì đây là một trong những nơi đón ánh bình minh đầu tiên của ngày mới trên toàn lãnh thổ rộng lớn của đế quốc Maya cổ đại.

Đây là thành phố Maya duy nhất không nằm trong những cánh rừng rậm rạp.

Tulum còn là thành phố Maya duy nhất có xây dựng những bức tường thành bao quanh.

Và thật khó tưởng tượng ra, ít nhất với tôi, rằng đây cũng là pháo đài phòng thủ trước những toán cướp biển hung bạo của vùng Caribe xưa kia, đồng thời là trung tâm cảng biển và giao thương quan trọng vào loại bậc nhất của đế quốc Maya, nhưng tại thời điểm đỉnh điểm, thành phố chỉ có khoảng 1.600 người dân cư ngụ.

Khó đến mức nào ư? Bạn hãy thử hình dung một đế chế có tầm ảnh hưởng rộng lớn như đế chế La Mã và Florence hay Venice là một trong những thành phố trọng điểm của đế chế ấy. Ấy vậy là số người sinh sống (và nắm quyền kiểm soát thành phố) chỉ chiếm chưa tới 1 phần triệu cư dân của đế quốc.

Vậy nên mới nói: Tulum là ngoại lệ trong mọi ngoại lệ của nền văn minh Maya.

Tôi đã cho rằng thời điểm tôi đến với Tulum ắt hẳn sẽ ít khách viếng thăm. Và tôi đã nhầm.

Hiện là điểm tham quan khảo cổ lớn thứ 3 tại Mexico, Tulum luôn luôn chật khách du lịch, từ sáng sớm đến tối muộn. Và thời điểm tôi đến là sáng sớm, trước 7 giờ sáng.

Đó là lúc mặt trời chỉ vừa ló dạng phía kia đường chân trời. Biển Caribe hôm ấy lặng sóng. Cái màu xanh dương đặc trưng của vùng biển Caribe làm nổi bật lên tông trầm ấm của những khối đá nền còn sót lại của tường thành Tulum.

Thưở xưa, toàn bộ thành phố pháo đài nổi bật lên trên nền trời với màu đỏ đất, xanh da trời sẫm và trắng ngà – lấy từ hỗn hợp đất đá mài có màu đặc trưng của vùng đất Trung Mỹ.

Người ta nói rằng nhìn từ ngoài khơi vào, Tulum bắt mắt như một viên ngọc lục bảo, phản chiếu lấp lánh dưới ánh sáng của mặt biển Caribe.

Khi đêm về, El Castillo bật sáng để dẫn hướng các chuyến tàu khỏi bị lạc lối ở vùng biển Caribe bão táp.

Nằm ngay trung tâm và được coi là trung tâm của thành cổ Maya, El Castillo là khu vực tập trung tinh hoa của vùng đất mũi phía nam của đế chế Maya.

Khá thú vị vói tôi nghe đến tên El Castillo. El Castillo mang nghĩa là lâu đài. Nhưng đối với Maya, đó thực ra chỉ là Ngôi nhà ánh sáng – hay theo ngôn ngữ hiện đại, chính là ngọn hải đăng. Ắt hẳn những anh chàng Tây Ban Nha sau quãng đường dài hùng hục khai phá vùng đất mới đối với họ thì việc thấy một Ngôi nhà lớn – đối với người Maya – mang lại ảo ảnh của Lâu đài – đối với đội ngũ thuyền viên Tây Ban Nha. Hoặc hãy cứ tin vào dã sử ấy cho đời vui vẻ hơn một ít, thay vì nhớ đến ký ức đại thảm sát diệt chủng người Maya của họ.

Đến đây, hãy đừng quên dành thời gian chui rúc mọi ngóc ngách của tổ hợp thành phố Tulum này. Việc này khá mất thời gian – và có khi bạn phải mất đến 3 ngày mới thăm hết cái tổ hợp ấy. Nhưng bù lại, bạn sẽ ngạc nhiên tột độ trước hệ thống đường đi chằng chịt nhưng thông minh của nơi này. Hệ thống này giúp con đường truyền tin tin và vận chuyển có thể diễn ra bí mật nhưng lại cực kỳ hiệu quả và khoa học. Ít nhất là tôi biết được khi chui ra khỏi một lối đi ngoằn ngoèo ở cửa phía nam, tôi lại nhìn thấy biển Caribe từ phía ngoài thành. Cái mê cung này làm bạn lạc hướng, nhưng lại vô cùng kích thích những ai có tinh thần phiêu lưu mạo hiểm.

Vậy nên, nếu có ai hỏi tôi là có muốn quay lại Tulum hay không thì câu trả lời của tôi sẽ luôn là: chắc chắn rồi.

Lý do ư? Vì đó là ngoại lệ!

*Để đến được Tulum, bạn có thể bay hãng hàng không AirFrance từ Việt Nam, quá cảnh tại Pháp để đến thẳng Cancun. Hoặc đáp chuyến bay đến Tây Ban Nha và từ đó, bay thẳng đến Cancun với hãng hàng không Iberia. Giá vé khứ hồi từ Việt Nam trung bình khoảng $2200.

Sau đó, từ Cancun, bạn đi xe buýt đường dài đến Tulum. An tâm rằng xe buýt đường dài của Mexico rất tốt. Hệ thống đường xá của vùng phía nam Mexico được đầu tư kỹ càng nên đường đi an toàn, không xóc nảy và các nhà xe luôn phục vụ ăn uống kèm Wifi theo giá vé xe buýt. Nếu đi xe buýt kiểu bình dân như tôi thì mất khoảng 30 peso.

Khi đến Tulum, hãy nhớ thử đến xếp hàng để gọi món ăn tại nhà hàng El Camello. Nhà hàng này là loại cửa hàng bán đồ ăn địa phương, không nằm trong trung tâm thành phố nhưng có thể đi bộ được đến đây. Vì là cửa hàng địa phương nên giá rất bình dân, khẩu phần ăn lớn và đặc biệt, vị rất đặc trưng địa phương. Các món hải sản ở đây? Ngon bá cháy và phải thử!

**Cái này là trong đợt đến Mỹ Latinh lần đầu tiên.